De besluitvorming met betrekking tot de ‘duurzame polder’ heeft een schrijnend democratisch deficit blootgelegd. Zo hadden de omwonenden geen stem in de plannen en bleek participatie in de praktijk niet meer dan eenzijdige informatieoverdracht. De kloof tussen burger en politiek is in Oss dan ook groot. DDO ziet in directe democratie door middel van referenda en petities mogelijkheden om die kloof te verkleinen. Directe democratie zorgt voor een wisselwerking tussen burger en politiek en is dan ook dynamisch. Plannen die een enorme impact hebben op de leefomgeving van de Osse burger zouden wat ons betreft dan ook referendabel moeten zijn. We kunnen hierbij denken aan bijvoorbeeld gemeentelijke herindelingen, grote infrastructurele projecten, opvanglocaties asielzoekers en dus ook de aanleg van megawindparken. U moet zich over deze zaken kunnen uitspreken in een referendum. Maar u moet ook zelf als burger zaken op de gemeentelijke agenda kunnen zetten. Petities kunnen dat doel dienen. DDO ziet in dit alles een enorme, maar tegelijkertijd belangrijke opgave om de kloof tussen burger en politiek nu eindelijk eens te verkleinen in plaats van keer op keer te vergroten. Een degelijke referendumverordening vormt hierbij de basis. Ook is gebleken dat de transparantie met betrekking tot dit soort plannen zeer te wensen overlaat. Die transparantie moet dan ook beter.
DDO wil referenda en petities om het democratische deficit tegen te gaan. De lokale democratie wordt daarmee directer en dynamisch. Gemeentelijke herindelingen, grote infrastructurele projecten, opvanglocaties asielzoekers en dus ook windparken zijn referendabel. Daarnaast moet u via petities zaken op de agenda kunnen zetten. Daarbij moet ook de transparantie beter.
Referendum
DDO realiseert zich dat het houden van een referendum een zwaarwegend, maar tegelijkertijd wel essentieel middel is om de besluitvorming als burger te kunnen beïnvloeden. Een referendum moet daarom ‘passend’ zijn bij het onderwerp. Plannen die een enorme impact hebben op de omgeving en die veel losmaken in de samenleving moeten referendabel zijn. DDO vindt dat bijvoorbeeld gemeentelijke herindelingen, grote infrastructurele projecten en bijvoorbeeld opvanglocaties voor asielzoekers referendabel zouden moeten zijn. Door uw stem ook ‘tussen de rode potloden door’ te laten doorklinken heeft u invloed op de besluitvorming. U staat dus niet meer zomaar buitenspel zoals bij de ‘duurzame polder’!
De besluitvorming omtrent de ‘duurzame polder’ heeft ons namelijk laten zien dat van de beloofde participatie in de praktijk geen sprake was. In theorie zouden de burgers ook mee mogen praten en mee mogen denken. De praktijk was helaas anders. Het hele plan bleek eigenlijk al in kannen en kruiken en als mosterd na de maaltijd organiseert de gemeente Oss, informatie- en inspreek bijeenkomsten. Dit gebeurt o.i. vooral om het proces van legitimiteit te voorzien. DDO is tegen deze gang van zaken en zet bestuurlijke vernieuwing dan ook hoog op de agenda. Voor zulke belangrijke thema’s moet eerst een draagvlakmeting plaatsvinden door middel van een referendum. Voor de ‘duurzame polder’ geldt o.i. dan ook dat de gemeente alsnog een referendum moet uitschrijven.
Het toestaan van referenda en petities vergt buiten de afspraken die daarover gemaakt moeten worden ook wel een duidelijke cultuuromslag in de raad. Het moet als ‘gangbaar’ en ‘natuurlijk’ worden gezien om bij grote projecten met de nodige impact je oor te luister te leggen bij de burger. Referenda, welke bindend moeten worden geïnterpreteerd zullen in de praktijk slechts sporadisch voorkomen (zie referendumverordening). Alleen bij gemeentelijke plannen waarbij grote onrust ontstaat of die een grote impact op het leven van de Osse burger hebben kan een referendum een uitweg uit de impasse zijn. U heeft dan als inwoner van de gemeente Oss het laatste woord en de gemeente zal bij een afwijzing over alternatieven moeten gaan nadenken. De uitslag van een referendum geeft nl. heel goed aan hoe groot het draagvlak voor het plan is.
Referendumverordening
Een degelijke en passende referendumverordening zorgt ervoor dat het middel het doel heiligt en we niet voor elk besluit bij u hoeven aan te kloppen. Het gemeentelijke bestuur en de raad als controleur moeten immers gewoon hun werk kunnen doen. Als burger wilt u ook alleen dan invloed wanneer het u of uw omgeving écht raakt. In een referendumverordening moeten bijvoorbeeld opkomstpercentages en de geldigheid van referenda worden opgenomen. Het minimale opkomstpercentage mag bijvoorbeeld niet te laag, maar zeker ook niet te hoog liggen. Door vooraf helder te hebben wanneer de uitslag van referenda geldig zijn moeten teleurstellingen achteraf worden voorkomen. Het schrijven van een degelijke, passende én realistische referendumverordening is geen sinecure en vergt het nodige onderzoek vooraf. Het referendum wordt bij voorkeur gehouden op een moment dat u toch al naar de stembus gaat voor bijvoorbeeld de gemeente, de provincie of landelijke verkiezingen. Het kan echter ook digitaal, bijvoorbeeld wanneer de eerstvolgende verkiezing lang op zich laat wachten.
Petities
Het kan ook zijn dat niet de gemeenteraad, maar u zelf een bepaald thema op de gemeentelijke agenda wilt krijgen. U ziet dat bepaalde zaken niet worden opgepakt en mails richting gemeenteraadsleden hebben niet het gewenste effect. Door een petitie te starten zorgt u ervoor dat de raad het thema alsnog moet behandelen. Door petities heeft u dus zelf invloed op de gemeentelijke agenda en daagt u de gekozen volksvertegenwoordigers uit over het probleem na te denken. Petities dragen dan ook bij aan de door ons gewenste dynamische democratie. Ook voor petities geldt dat hier spaarzaam mee om gegaan dient te worden, maar zullen idealiter vaker voorkomen dan referenda. U zult om iets op de agenda te krijgen dan ook wel een redelijk ‘mandaat’ moeten hebben, in de vorm van een redelijk aantal handtekeningen/mede-indieners. Regels omtrent de geldigheid en bijvoorbeeld het minimale aantal handtekeningen dient dan ook vooraf duidelijk te zijn. De beschreven cultuuromslag heeft dus ook betrekking op petities.
Maximale transparantie
DDO staat voor het geven van openheid van zaken. In het geval van bijvoorbeeld de ‘duurzame polder’ moet dan ook duidelijk gemaakt worden wie degenen zijn die profiteren en hoe e.e.a. financieel in elkaar zit. Doordat er binnen de energietransitie veel subsidiestromen in het spel zijn moet duidelijk worden gemaakt hoe deze gaan lopen en welke partijen hieraan zullen gaan verdienen. Transparantie dus. De vraag die je je ook moet durven stellen is of er banden zijn tussen degenen die verantwoordelijk zijn voor de besluitvorming en degenen die er aan gaan verdienen. En of het belang van de Osse inwoner ondergeschikt gemaakt is aan het belang van Den Haag. DDO doet niet aan vriendjespolitiek. Elke schijn van belangenverstrengeling moet dan ook worden voorkomen. Een WOB-verzoek (wet openbaar bestuur) zou niet nodig moeten zijn. Maar dan moet e.e.a. wel in openheid en transparantie geschieden. Dit geldt overigens ook voor het aanleveren van informatie. Aan een WOB-verzoek met zwart gelakte regels hebben we niets.
Gezond verstand
DDO dient de belangen van de inwoners van Oss en is geen vazal van Den Haag of Brussel. DDO opereert onafhankelijk. DDO begrijpt goed dat je soms impopulaire maatregelen moet nemen, maar wil de bewoners tussentijds waar mogelijk en gewenst veel vaker betrekken bij de besluitvorming (zie hierboven). Wij zijn daarin realistisch. Niet alles kan. Niet alles is maakbaar. Niet alles is referendabel. DDO durft verantwoordelijkheid te nemen en stapt nú in om de gewenste directe, transparante en dynamische democratie mede vorm te geven. Het debacle zoals met de ‘duurzame polder’ moet in de toekomst worden voorkomen. Het gezonde verstand, transparantie en logica zijn hierin leidend.
Afstand tussen burger en overheid
DDO vindt dat de afstand tussen de burger en de overheid veel te groot is. Politieke structuren zijn in 100 jaar nauwelijks veranderd, terwijl de maatschappij wel is veranderd. De burger voelt zich daardoor vaak ongehoord. Gemeentelijke herindelingen in het verleden hebben aan dat gevoel ook bijgedragen. DDO wil dat de lijntjes naar de burger kort zijn. In het verlengde hiervan hoopt DDO dus op meer burgerinitiatieven in de vorm van petities en wil referenda mogelijk maken. Plannen die door de burger op de agenda worden gezet zullen wel steeds getoetst moeten worden aan financiële haalbaarheid en of het bijvoorbeeld maatschappelijk wenselijk is. Wat ons betreft ligt de bal veel vaker dan nu het geval is bij u als burger. DDO vindt ook dat het bestuur makkelijker aanspreekbaar moet zijn en de discussie aan moet durven gaan met ontevreden burgers. Dynamische democratie dus! Petities en referenda stimuleren dergelijke open discussies. Wij lopen daar in ieder geval niet voor weg.